Konunun iyi anlaşılması açısından temel ayakları biraz açayım…

Ekonomik büyüme, istihdam artışı, fiyat istikrarı gibi hedeflere ulaşabilmek için paranın elde edilebilirliğini ve maliyetini etkilemeye yönelik alınan kararlar para politikası olarak tanımlanıyor. Merkez bankalarının bu konuda politika araçları var. Para politikası genel anlamda fiyat istikrarını temel ediniyor. Para politikalarını ise merkez bankaları yürütüyor. 

Kamu gelir ve giderleri, bütçe ve dış ticaret uygulamaları, borçlanmaya dair planlama ise maliye politikası şeklinde ifade ediliyor. Ülkede kaynak tahsisinde etkinliği sağlamak, gelir dağılımında adaleti gözetmek, ekonomik istikrarı tesis etmek, ülkenin ekonomik büyüme ve kalkınması için tedbirler almak maliye politikalarının temel amaçları arasında yer alıyor.

***

Nitelikli, sürdürülebilir üretim ve kalkınmada para ve maliye politikalarının başarılı olabilmesi için merkez bankası ile merkezi hükümetin belirlenmiş bir plan ve program dahilinde aynı hedefler doğrultusunda kol kola çalışması gerekiyor.

Aslında klasik iktisat maliye politikalarını para politikası içinde gösterse de bugün iktisat hukuku her iki politikayı ayrı tutmuş, ekonomik işlerliğin kaliteleşmesi ve hızlanmasında merkez bankalarının bağımsızlığını elzem görerek merkezi hükümetlere merkez bankalarıyla eşgüdüm imkanı vermiş.

Ancak bugün Keynesçi yaklaşımla devletin ekonomiye müdahale etmesi ve devletin ekonomide düzenleyici bir rol oynaması gerektiği ve mali liberalizm yerine para politikalarını da içine alan müdahaleci devlet anlayışını gelişmiş ülkelerde dahi görebiliyoruz.

***

Tabii konumuz; nitelikli, sürdürülebilir üretim ve kalkınmada finans uygulamaları. Sürdürülebilir üretim, büyüme ve kalkınma; toplumsal barış ve ekolojik denge ile ekonomik büyümeyi birlikte ele alan çevreci bir anlayış. Bu yaklaşım aynı zamanda doğal kaynakların etkin kullanımını sağlayan, gelecek kuşakların ihtiyaçlarını da düşünerek bugünün ekonomi sistemini kuran bir model.

2019 – 2023 yıllarını ihtiva eden Onbirinci Kalkınma Planı da konuya oldukça hassas yaklaşmış. Planda sadece yurt içinde değil, üretime bağlı kalkınmanın küresel ekonomiyle bağlantıları hedefler dahilinde ortaya konulmuş.

Şöyle ki; yeni kalkınma planındaki ‘sürdürülebilir kalkınma amaçları’, para ve maliye politikalarına yansıtılacak ve söz konusu uygulamalar etkin takip mekanizmasıyla yürütülecek. Belirlenen hedefler yurt içi ve yurt dışı gelişmelere göre genişletilebilecek. Kalkınmanın finansmanı ve özel sektörün kalkınmadaki rolünün artırılmasına yönelik uluslararası çabalara aktif şekilde destek olunacak.

Bununla ilgili yerel yönetim, üniversite, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla Ulusal Sürdürülebilir Koordinasyon Kurulu oluşturulacak. Ulusal ‘sürdürülebilir kalkınma amaçları’nı izleme ve değerlendirme sistemini Strateji ve Bütçe Başkanlığı yürütecek.

***

Evet, bugün iktisadi büyüme ve kalkınma denilince; gelir dağılımında adaletin sağlanması, halkın zenginleştirilmesi, işsizliğin önlenmesi, doğal çevrenin ve kaynakların tahrip edilmeden uzun dönemli büyümeye yönelik kullanılması anlaşılıyor. Yani günümüz ekonomi anlayışında büyüme ve kalkınmada sadece kişi başı gelirin ve refah seviyesinin artması değil, insanı ön plana alan, gelir adaletini ve toplumsal barışı önceleyen, gelecek nesilleri de düşünen çevreci bir bakış giderek ağır basıyor.

Daha özetle bugün nitelikli ve sürdürülebilir büyüme; ‘eko-kalkınma’ politikası çerçevesinde insan merkezli ve tabii kaynakları gelecek nesillere aktarmayı hedefleyen çevreci bir model olarak kabul edilmiş durumda. Daha açıkçası sürdürülebilir ve nitelikli kalkınma; ekolojik denge ile ekonomik büyümeyi birlikte ele alıyor, sosyal ve ekonomik politikalar, doğal kaynakların yönetimi, çevrenin korunması ve gelecek nesillerin ihtiyaçları adı altında şekilleniyor.

Sosyal, ekolojik, ekonomik, hukuki ve kültürel bir bütünlüğü gerektiren sürdürülebilir kalkınmanın elbette sürdürülebilir bir finansal kaynağı da olması gerekiyor. Kaynaklar ne kadar kıt olursa olsun, merkez bankalarının para politikalarıyla merkezi hükümetlerin maliye politikaları arasındaki koordinasyon, sürdürülebilir kalkınma ve büyümenin sürdürülebilir kaynağı olarak ortaya çıkıyor.

Bunun adına bugün “gerçek ekonomi” deniyor.