Kader, Allah’ın nesneleri ve olayları özellikle sorumluluk doğuran beşerî fiilleri, ezelde planlayıp zamanı gelince yaratması anlamında terim. Kader kavramı, biz kullarının idrak kapasitesini aşar ve kişinin acziyetini ve akılının sınırını kavrayıp  iman etmesi ve teslim olması en doğrusudur.

Yaradan, sadece ademoğlunun değil, gezegenlerin, hayvanâtın, bitkilerin, ülkelerinin, milletlerin ve hatta yol kenarında duran bir taşın bile akıbetini "ilim" sıfatı ile bilmektedir. Fakat bu yüksek düzey bilgiye sahip olan Yaratıcı, olayların işleyişine müdahale etmez.Allah’ın yaratıklarına ilişkin planını ve tabiatın işleyişini gerçekleştirmesini ifade etmek üzere kaynaklarda kader  “Allah’ın bütün nesne ve olayları ezelî ilmiyle bilip belirlemesi” diye tarif edilir. 

Dolayısıyla hayattan elimizi eteğimizi çekip "zaten kaderimde bu varmış" veya  "kaderimde ne varsa onu yaşayacağım eninde sonunda" diyerek hiç birşey yapmadan tevekküle girişmek yersiz ve Allah'ın razı olmadığı bir durumdur.

Bu durumu daha iyi kavrayabilmemiz için öğretmen öğrenci ilişkisini ele alalım. Öğretmenin gayesi, öğrencisinin çalışıp sınıfı geçmesidir. Fakat tembel öğrencinin sınıfta kalacağını bilir. Çalışması konusunda teşviklendirir ve uyarılarda bulunur. Ama tembel öğrenciye tolerans tanıyıp sınıfı geçiremez.

Allah dünya imtahanını başarmamız için bizi cennetle teşvik eder. Uyarıcı peygamberler, kitaplar, salihler ve alimler gönderir. Fakat imtahanını verip vermemek kula kalmıştır.

Kişi iradesi dışında gerçekleşen durumlardan mesul değildir. Oruçlu kimse, unutup yemek yediğinde orucu bozulmaz. Lakin irade gösterebileceği her durumdan da bi o kadar sorumludur.

Az önce bahsettiğimiz taşın o yolda olması  Allah'ın iradesidir. Onu görüp, kimse takılmasın diye kenara çekip, hayra vesile olup olmamaksa kulun kişisel tercihidir. Yağmuru yağdıran Allah-ü Tealadır. Altına bir kap koyup ne kadar nasiplenebileceğin senin iradene kalmıştır. 

Kader hususunda Allahu Teala'nın Bakara Suresi 286. ayetindeki buyruğu ile bitirelim sözlerimizi: "Allah, hiç bir nefse gücünün yeteceğinden öte yük yüklemez."

Bu yüzden çabalayalım, elimizden geleni yapalım. Ve şükredelim. 

--