Yaşam Becerileri Gençlik Rehberi, Eyüp Sultan Sosyal Bilimler Derneği’nin Gençlik ve Spor Bakanlığı ile 2020 - 1 Gençlik Projeleri Destek Programı kapsamında yürüttüğü öğrencilerin psikososyal gelişimini destekleme çalışmasıdır.

Eyüp Sultan Sosyal Bilimler Derneği, İstanbul’daki ortaokul ve liselerde, okul rehberlik öğretmenlerine destek olmak amacıyla Yaşam Becerileri Gençlik Rehberi projesini hazırlamıştır.

Yaşam becerileri, bireylerin gelişim sürecinde varlıklarını etkin bir şekilde devam ettirebilmeleri için hayat karşısında sahip olmaları gereken yeterliliklerdir. Yaşam Becerileri Gençlik Rehberi projesinde; ortaokul ve lise öğrencisi gençlerin; 1.İletişim becerileri; 2.Geleceği planlayabilme; 3.Hak ve sorumlulukları bilme; 4.Çatışma çözme; 5.Stresle baş edebilme; 6.Bilişim araçlarını nesnel değerlendirebilme yeterliliklerini kazandırma amaçlanmıştır.

Bir dizi yazıyla Yaşam Becerileri Gençlik Rehberi projesi kapsamında yapılan belgeselleri anlatacağım.

Öğrenciler arasında okullarda sık karşılaşılan durumlardan biri de öğrenciler arasında yaşanan çatışma durumlarıdır.

Yaşam Becerileri Belgeseli'nin Çatışma Çözme Becerisi bölümüne konuşan Doç.Dr. Muhammet Öztabak, ‘Çatışmayı iş hayatında da yaşayacak, okul hayatında zaten yaşıyor, evlilik hayatında da yaşayacak. Arkadaşlarıyla, anne babasıyla çatışma yaşayacak. Gençlere problem çözmeyi öğretmeliyiz; hayatları boyunca problemle rahat karşılaşmalılar. Bir genç problem karşısında tıkanmayacak, kilitlenmeyecek, ‘Ben bunları aşarım!’ diyecek.’ dedi.

Aynı ortamı zorunlu olarak paylaşan öğrencilerin farklı nitelikteki kültürel özgeçmişleri, biyolojik, zihinsel ve duyuşsal gelişmişlik düzeyleri, algılama, kavrama ve anlama becerileri, değer, gereksinim, inanç, tutum, seçim ve kişilik özellikleri doğal olarak insan ilişkilerinde kişiler arası çatışmaya ve anlaşmazlıklara yol açabilmektedir.

Çatışma çözme becerisinin en önemli kazanımı, duyguları fark edebilme; hissettiği duyguların neler olduğunu bilme ve duygularını kontrol edebilme, kısaca kendiyle iletişim becerisini geliştirmesidir.

Duygu kontrolü demek duygularını yapıcı bir şekilde ifade edilmesi, hissettiği duygunun davranışını etkilemesini engellemek demektir. Daha da önemlisi muhatabın duygusunu anlama; karşısındaki bireyin ne hissettiğini bilme ve ifade edebilme düzeyine çıkarılabilir bu beceri. Özellikle önyargılarının farkına varabilme; bir durum ya da kişi hakkında bilgi topladıktan sonra kararını verme boyutu önemlidir. Çatışma durumlarını fark edebilme; farklı durumlar arasından hangisinin çatışma olduğunu bilme; kısaca ne istediğini tanımlayabilme; kendi isteklerini bilme ve isteklerini karşısındakine ifade edebilme durumları tartışılan konulardandır.

Ergenlerin farklı nedenlerle öfke duygusu yasaması, öfke duygusunun ifadesinde saldırganlığı seçmesi, bunun sonucunda da yaşanan çatışmaların sayısında bir artış ve çözümlenemez bir noktaya doğru gidişin olması ergenlik dönemindeki temel sorunlar arasında gösterilebilir.

Çatışma, birbiriyle uyuşmayan iki veya daha fazla güdünün aynı anda bireyi etkilediği anlarda ortaya çıkan bir durumdur. Belli bir konuda karar vermede zorluk çekmeye, gerginleşmeye başlayan kişi büyük bir olasılıkla bir çatışma içerisindedir. 

Bireylerin hayatında çatışma yaşanması doğal bir durumdur. Çatışmayı olumsuz hale getiren nasıl çözüldüğüdür. Buna göre çatışmalar yıkıcı olarak çözüldüğünde kızgınlık, öfke, düşmanlık ve şiddet duyguları yaratır. Yapıcı olarak çözüldüğünde ise, sorun çözme, eleştirel düşünme ve iletişim becerilerini geliştirerek kişisel gelişimi sağlar.  

Ergenlerle yapılan araştırmalara bakıldığında genelde ergenlerin olumsuz çatışma çözme yollarına başvurduklarını göstermektedir. Çatışma çözme becerisinin çeşitli psiko-sosyal eğitim programları aracılığıyla kazandırılabileceğine ilişkin çeşitli araştırma bulguları mevcuttur. Bu nedenle çatışma çözme becerisinin rehberlik programına dahil olması ve çeşitli etkinlikler aracılığıyla öğrencilerin yaparak – yaşayarak öğrenmelerine fırsat tanınması öğrencilerin çatışma çözme beceri düzeylerini arttıracaktır.

Böylelikle öğrenciler yaşadıkları çatışmaları daha olumlu stratejiler kullanarak çözmeyi öğrenecek ve okul iklimi olumlu yönde değişebilecektir.  Çatışma çözme stratejisini fark edebilme; hangi çatışma çözme stratejisini (kaplumbağa, tilki, ayı, köpek balığı) kullandığını bilme; yaratıcılık, farklı görüş öne sürebilme ve verilen bir olaya birden fazla yaklaşımla yaklaşma; görüşler üzerinde uzlaşabilme; farklı görüşler üzerinden ortak bir yol bulma bu becerinin görünümlerindendir.

Kaynak:

Doç. Dr. Muhammet Öztabak - Çatışma Çözme Becerisi:

https://www.youtube.com/watch?v=C1-Jv9R6yX4&t=544s

Yaşam Becerileri Belgeseli, Çatışma Çözme (5-8, Ortaokul Düzeyi):

https://www.youtube.com/watch?v=49E-BGFoQOk&t=329s

Yaşam Becerileri Belgeseli, Çatışma Çözmek (7 12, Lise Düzeyi): https://www.youtube.com/watch?v=aK0RwJY-4Ps&t=42s