Siyaset, toplumun ayrı uçlarının ve iktidar merkezlerinin ortak bir noktada uzlaştırılması, buluşturulması şeklinde tanımlandığında, iletişim de ortak simgeler ve semboller inşa etme ve bunlar üzerinde fikirler ortaya koyarak bir ortak noktaya ulaşma süreci olarak vurgulanabilir. Yani eylemler ve uygulamalar politika tarafından, siyaset ise iletişim aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

 Bundan dolayı siyaset ve iletişim süreçleri arasındaki sıcak ve yakın ilişki kaçınılmazdır. Siyaset ve iletişim disiplinlerini bünyesinde barındıran siyasal iletişim kavramı, onları kendi amaçları doğrultusunda inşa etmek suretiyle hayatımızın tam ortasında yer almaktadır.

İletişim teknolojilerinde yaşanan değişim ve dönüşüm, siyaseti ve siyasal iletişim yöntemlerini de baştan aşağı değiştirdiği gibi bu dönüşüm artık siyasal rejimleri dahi etkileyecek düzeye gelmiştir. Bu dönüşümün saç ayağını ise internet teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ortaya koymuştur. 90’ların ortalarında Türkiye’de özel kanalların ortaya çıkması sonrası internet ve medya arasındaki ilişki inanılmaz derecede hızlı bir şekilde artmıştır.  İnternet, bireysel isteğe yönelik bir içerik tüketimini ve üretimini ortaya koyarken, geleneksel medya ise daha tek taraflı ve tek boyutlu bir iletişim metodunu ortaya koymaktadır.

Yaşanan bu değişim bütün boyutlarıyla incelendiğinde, internetin iletişime yeni bir yüz kazandırdığı ortaya çıkmaktadır. Kamuoyuna erişmede kullanılan yol ve yöntemlerin artması, siyasal iletişim araştırmalarına da canlılık getirmiştir. Siyasi parti ve liderler halkı yanına almak, seçmen kitleyi kendi tarafına çekmek, net fikirde olmayanları olumlu yöne doğru kanalize edebilmek ve siyasal iktidarı elde etmek için sosyal medyayı aktif şekilde kullanma sürecine girmişlerdir.

Geleneksel medya ile yapılan seçim çalışmaları ve siyasal iletişim kampanyaları artık 90’ların ortalarından itibaren Türkiye’nin hayatına karışan internet ile birlikte yeni bir biçime ve anlatıya kavuşmuştur. Sosyal medyanın hayatımıza girmesiyle birlikte siyasal iletişim sürecinde ise bu anlatı daha çok Türkiye’de twitter ile kendini açığa çıkarmıştır. Artık siyasal erkin bu yeni iletişim teknolojilerinin ortaya çıkardığı iletişim mecralarını es geçerek bir söylem de bulunmaları, siyasal iletişim kampanyaları oluşturmaları imkânsız hale gelmiştir.

Türkiye İstatistik Kurumu Avrupa İstatistik Kurumuyla paralel bir şekilde gerçekleştirdiği Hane halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırmalarıyla güncel durumu takip etmeye çalışıyor. Bu araştırmanın verileri Türkiye'nin son yirmi yılda teknolojik dönüşüm kapsamında aldığı yolu gösteren en önemli verilerden birisi. Bu verilerin en ilginç rakamı ise şu 2022 yılında hanelerin %94,1'inin evden internete erişim imkânına sahip olduğu gözlendi. Bu oran, geçen yıl %92,0 olarak gerçekleşti. İnternet kullanım oranı, 16-74 yaş grubundaki bireylerde 2021 yılında %82,6 iken 2022 yılında %85,0 oldu. Erkeklerin İnternet kullanım oranının 2022 yılında %89,1, kadınların ise %80,9 olduğu görüldü.

Türk halkının nüfusunun neredeyse %85’i internet kullanıyor. Sosyal medya kullanım oranlarına baktığımızda ise 2022 Ocak ayında ülkemizde 68,90 milyon sosyal medya kullanıcısı var. Neredeyse 70 milyon kişinin sosyal medya üzerinden sosyalleştiği ve iletişim kanallarını açtığı bir ortam da siyasal erkin bu mecradan uzak durabilmesi hayatın doğal akışına terstir. Yine aynı şekilde dünyada internet kullanımı artmıştır! Ocak 2022’de dünya çapında 4,62 milyar sosyal medya kullanıcısı var. Bu rakam dünya toplam nüfusunun yüzde 58,4’üne eşit. Siyasal erkin sadece iç siyasal iletişim kampanyaları için değil küresel olarak da internet mecrasını etkili kullanması zaruri hale gelmiştir.

Türkiye’de internet kullanıcı sayısının nüfusa göre %85’lere gelmesi, internete olan erişim imkânının %90’ların üzerine çıkması bireylerin gündelik hayat akışlarında yaşanan gelişmeleri ve olayları internet üzerinden takip etmelerine imkân doğurmuştur.  Doğal olarak sosyal medya mecralarının da daha çok dikkatleri üzerine çekmesine sebep olmuştur. Siyasal erkin, amacı da kitleleri mobilize ederek, kendi fikirlerini ve düşüncelerini onlara ileterek kendi yanlarına çekmesi olduğu için kitle neredeyse siyasetçi de orada olacaktır.

Bu yazıda 2023 Cumhurbaşkanlığı seçim sürecinin başlangıcından itibaren geçen 10 günlük sürede Recep Tayyip Erdoğan ve Kemal Kılıçdaroğlu’nun Twitter kullanımları ele alınarak ortaya koydukları söylemler incelenecektir. Adayların tweetlerinde öne çıkardıkları ifadeler ve bu ifadelerin bir bütünlük teşkil edip etmediği; video ve görsel paylaşımlarının söylemlerle örtüşüp örtüşmediği ve birer siyasal iletişim argümanı olarak kullanılan dilin ve mecranın hedef kitleye ulaşıp ulaşmadığı üzerinde durulacaktır.

14 MAYIS’A GİDERKEN LİDERLERİN SOSYAL MEDYA’DA SİYASAL İLETİŞİM SÖYLEMLERİ VE İÇERİKLERİ NASIL BİR ŞEKİL ALIYOR?

Tarihler 10 Mart’ı gösterdiğinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anayasanın 116'ncı maddesinin verdiği yetkiyle 18 Haziran'da yapılması gereken cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinin 14 Mayıs'ta yenilenmesi kararını imzaladı. 14 Mayıs seçimlerinden önce asrın felaketi olarak nitelenen 6 Şubat tarihli Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 şiddetinde iki depreminde meydana geldiğini belirtmekte fayda var.

1. Cumhur İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı, Recep Tayyip Erdoğan’ın, 14 Mayıs seçimlerine gittiğimiz süreçte son 10 günlük tweetlerine baktığımız da sosyal medyada aşağıdaki ifadeleri öne çıkarmakta ve bu ifadeler üzerinden bir söylem oluşturmaktadır.

 PAYLAŞMLARININ ANA SÖYLEMİ?

1. Cumhur İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı, Recep Tayyip Erdoğan’ın twitter da yaptığı paylaşımları incelediğimizde ilk dikkatimizi çeken hususun Türkiye Yüzyılı söylemi olduğudur. Türkiye yüzyılı söylemi cumhuriyetin 100. Yılına atıfla, cumhuriyetimizin yeni gireceği 100 yıla atıfta bulunarak bu yeni 100 yılın Türkiye Cumhuriyeti Devletinin gelişeceği, büyüyeceği ve bu çağa önderlik yapacağına vurgu yapmaktadır. Bu sebeple 14 Mayıs’ta yapılacak seçimler de Türkiye Yüzyılının oluşmasına imkan verecek bir kader seçimi olarak ele alınmaktadır. “Türkiye Yüzyılı’nın inşasını, savunma sanayimizin önümüze açtığı güvenli yoldan ilerleyerek gerçekleştireceğiz.”
2. İkinci husus ise 6 Şubat tarihinde gerçekleşen asrın felaketi olarak nitelendirilen Kahramanmaraş üstlü depremin açtığı yaraları devletin şefkati ve kudretiyle saracağının vurgulanması. Yaklaşık 10 milyon vatandaşımızı etkileyen deprem dolayısıyla da seçim sürecinde miting yapmayan Erdoğan, depremzedelerin geleceğine teminat vererek o yaraları kendisinin saracağını ifade ederek, yıkılan evleri de 1 yıl içerisinde depremzelere teslim etmeyi taahhüt etmektedir. Vatandaşlarımızı hayata bağlamak için yapılabilecek her şeyi yapmanın gayreti içindeyiz diyen Erdoğan, sıklıkla depremzedelerin yanında olduğunu ve onları asla unutmayacağını dile getirmektedir. “Diğer sınamalar gibi deprem felaketinin de altında kalmadık, kalmayacağız” diyerek depremzedelere güven telkin etmektedir.
3. Üçüncü husus savunma sanayisinde yaşanan gelişmelere atıf da bulunarak, güvenliğin ve bağımsızlığın önemine vurgu yapmasıdır. Aynı zaman da TOGG arabasının ve TCG Anadolu gemilerinin de önemini vurgulayarak Türkiye Cumhuriyeti Devletinin sanayi ve savunma alanlarında yaptığı başarıları da dikkatlere sunmaktadır.
4. Son husus ise Cumhur İttifakı’nın verdiği sözleri tutan bir yapıda olmasına vurgu yaparak, ekonomik olarak emekliye, asgari ücretli çalışana ve işçilere yaptıkları ve yapacakları zamları dile getirmektedir. 14 Mayıs seçimlerini ise, Çıraklık, kalfalık, ustalık ve mücadele döneminden sonra adı “şahlanış dönemi” olarak nitelendirerek geleceğe dönük olumlu mesajlar vermektedir.

Erdoğan’ın twitter kullanımında metin ve görsel ağırlıklı paylaşımların yanı sıra yapmış olduğu TV ve açılış konuşmalarının transfer yoluyla twitter’da da paylaşıldığı görülmektedir. Twitter’ın özelliklerine uygun olarak bir video içeriği oluşturmadığı da görülmektedir. Twitter’a özel içerik üretmekten ziyade geleneksel mecralar için üretilen söylemler Twitter’da da kısaltılarak veyahut metin haline getirilerek paylaşılmaktadır.

3 Nisan 2023- 13-Nisan 2023 Arası Recep Tayyip Erdoğan’ın Twitter Kullanım tablosu- Günlük En çok etkileşim alan 1 Tweet incelenecektir!

10 Günlük atılan tweetlerde en çok etkileşimin, güvenlik ve geleceğe dair olan söylem barındıran twitlerde olduğu görülürken, Erdoğan’ın twitter’ı geleneksel medya gibi kullandığını da söyleyebiliriz. Uzun metin ve görsel ağırlıklı paylaşımda bulunan Erdoğan, 10 gün içerisinde toplam 83 tweet attığı görülmektedir. Bunların içerisinde sadece bir tane video paylaşımı bulunmakta o paylaşımda Ak Parti hesabından retweet edilerek oluşturulmaktadır.

1. Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, 14 Mayıs seçimlerine gittiğimiz süreçte son 10 günlük tweetlerine baktığımız da sosyal medyayı şöyle kullandığını tespit edebiliyoruz.

 PAYLAŞMLARININ ANA SÖYLEMİ?

Millet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun sosyal medya üzerinden attığı tweetlerin söylemlerini incelediğimizde ilk önümüze çıkan hususun şu olduğunu görmekteyiz.

1. #SanaSöz etiketi ve ifadesiyle kesin, kararlı ve emin bir şekilde iktidar olması durumunda söylediği, vaat ettiği her şeyi gerçekleştireceğini belirtmektedir.” Hepsini yapacağım ve göreceksiniz, bu ülkeye yeniden baharlar gelecek.” Diyerek, seçim sonrası vaadlerinin arkasında olacağını dile getirmektedir.
2. Gençlere özel bir önem ve öncelik vererek, onların sorunlarını ve yaşadığı sıkıntıları bildiğini ve onların yanında olduğunu vurgulamaktadır.
3. Ekonomiye özel bir vurgu yaparak, hiçbir çocuk yatağa aç girmeyecek, soğan fiyatları düzelecek, emekliye ikramiye verilecek ve içinde bulunduğumuz ekonomik krizin çözüleceğini, kendisinin seçilmesi durumunda ülkeye baharın getirileceğinin altını çizmektedir.
4. Kemal Kılıçdaroğlu, tweetlerinde gündelik hayatın içerisindeki sorunları gündeme getirerek, bu sorunların çözümünün de kendisinde olduğunu vurgulamaktadır. Bu sorunlar, bazen soğan sorunu bazen, emekli aylıkları bazen ise dini hassasiyetler olabiliyor.

3 Nisan 2023- 13-Nisan 2023 Arası Kemal Kılıçdaroğlu’nun Twitter Kullanım tablosu- Günlük En çok etkileşim alan 1 Tweet incelenecektir!

Kemal Kılıçdaroğlu,  3-13 Nisan tarihleri arası 36 tweet atmıştır.  Kemal Kılıçdaroğlu’nun bu 36 tweetinin 23 tanesi video şeklindedir. Bu 23 adet videonun da  9 tanesi sadece twitter’a yönelik özel olarak oluşturulmuştur. Twitter için üretilen içeriklerin çok yüksek etkileşim aldığını da belirtmek de fayda var.

Sonuç olarak;

Twitter’ın, 280 karakterlik sınırlı yapısından dolayı, -ücretli bir şekilde karakter sayısı yine de 4000 karaktere arttırılsa da- siyasal aktörlerin daha vurucu, duyguları ve bireyi harekete geçirici bir dil kullanmayı tercih ederek gönderilerini daha sloganik ve ideolojik kalıplara soktuklarını bu çalışmada görülmektedir. Twitter’ın yapısından kaynaklı özelliklerinin çok yoğun kullanıldığını da ayrıca saptamaktayız. Siyasal aktörün, Twitter’da attığı bir tweetin ulaştığı ve eriştiği kişi sayısı, geleneksel yöntemlerle yapılan siyasal iletişim çalışmalarının neredeyse iki üç katına ulaştığı saptanan bir olgudur. Bu yüzden, mobil cihazların, bilgisayarların, tabletlerin dahi içine giren bir iletişim yönteminin, siyasal aktörler tarafından yadsınamayacak kadar değerli olduğu apaçık ortadadır. Siyasal aktör, vermek istediği mesajı, geleneksel iletişim araçlarıyla çok uzun ve çok yorucu bir yöntemle gerçekleştirirken, sosyal medya aracılığı ise kolayca gerçekleştirmektedir. Twitter üzerinden paylaşılan bir videonun ortalama 10 milyon erişime, canlı miting yayının ortalama 300 bin erişimi dikkate alındığında; sanal ortamda gerçekleştirilen mitinglerle, gerçek mitingler arasındaki farkın neredeyse birincisi lehine döndüğü saptanan bulgulardır. Geleneksel siyasal iletişim yöntemlerinden olan mitinglere, toplantılara, etkinliklere katılımın ilerleyen dönemlerde azalacağı öngörülmektedir. Sanal ortamda gerçekleştirilecek miting ve söyleşilerin kitleleri daha da etkilediği, siyasal aktörün Twitter üzerindeki paylaştığı gönderilere olan ilgisiyle açıklanabilir. Ayrıca, siyasal aktör doğrudan birebir kitlesini de görebilmektedir. Yapmış olduğu bir paylaşımın kaç beğeni aldığı, kaç yorum yapıldığı, kaç retweet aldığını görmektedir. Eğer yaptığı paylaşımın kitle nezdinde bir karşılığı olmadığını, hatta eleştirildiğini gördüğünde ise ona göre tavır değiştirebilme ve yeni bir siyasi yol çizebilme imkânına sahip olmaktadır. Attıkları tweetlere yapılan yorumlarda kendilerinin hangi alanda eksik, hangi alanda daha fazla durmalarını gerektiğini de görebilmektedirler.

Cumhur İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Mayıs Seçimleri için twitter’da daha çok güvenlik ve geleceğe yönelik söylemler üzerinden içerik oluştururken, Millet İttifakı Cumhurbaşkanı lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise tamamen gündelik sorunlara ve gündelik problemlere yönelik çözüm ve öneriler ile içerik oluşturmaktadır.  Erdoğan, twitter’a yönelik özel içerik oluşturmadan, geleneksel medya için oluşturulmuş içerikleri transfer yoluyla Twitter hesabından paylaşırken, Kemal Kılıçdaroğlu ise tam tersi bir şekilde tamamen Twitter’ın yapısal özelliklerini dikkate alarak, twitter mecrası için içerik üretmektedir.

Erdoğan, TOGG, TCG Anadolu gemisi, hızlı tren, SİHA ve İHA; derken, Kemal Kılıçdaroğlu, soğan, asgari ücret, gençler, emekli maaşı ve gündelik hayatımızda birebir karşılaştığımız güncel meseleleri dile getirmektedir.

Erdoğan, 14 Mayıs seçimlerinin önemini, Ak Parti iktidara gelirse bu yeni cumhuriyetimizin yüzüncü yılını, Türkiye’nin etkin ve aktif olduğu bir yüzyıla çevireceği iddiasında ve vaadinde bulunurken, Kılıçdaroğlu ise 14 Mayıs seçimlerini, ekonomik olarak daha refah ve özgür bir ülkede yaşayacağımızın garantisinin sözünü vererek söylemlerini inşa etmektedir.

Erdoğan, paylaşımlarında sıklıkla deprem ve depremzedeler için güven kaynağı olduğundan bahsederek, umut ve istikrar noktasında telkinlerde bulunmaktadır. Kılıçdaroğlu ise daha çok ekonomik iyileşmelere atıflarda bulunmaktadır.

Erdoğan, siyasal iletişim sürecini açılışlar ve tv programları üzerinden oluşturup, miting yapmaz iken, Kemal Kılıçdaroğlu bunların yanı sıra mitinglerde yapmaktadır.

Kemal Kılıçdaroğlu, Twitter için oluşturduğu videolarda görüntüleme sayısının 10 milyonları aşması, beğeni sayılarının 100 bin rakamlarını aşması, Twitter’a yönelik içerik üretmenin önemini gösterirken, Twitter kitlesine yönelik oluşturulan içeriklerin de karşılık bulduğunu  bize göstermektedir.